Bxdty

Arbofilikoj en nubarbaro sur Kinabalu-Monto, Borneo.

Je la rando de la panama flanko de Parque Internacional la Amistad.

Mezvarma nubarbaro en La Palma, Kanarioj.

Nubarbaro de Monteverde, Kostariko

Nubarbaro je Luŝan-Monto en sudorienta Ĉinujo.

Unu el la pendopontoj en Santa Elena, Kosta-Riko, malaperante en la nubojn.

Pendantaj muskoj en Malvarmeta pluvarbaro en Nacia Parko de Budaŭango, Aŭstralio.

Nubarbaro, ankaŭ nomata nebularbaro, ĝenerale estas tropika aŭ subtropika ĉiamverda montara humida arbaro, karakterizata de persista, ripete aŭ sezone malalt-nivela nuba kovraĵo, kutime je kanopea nivelo. Nubarbaroj ofte prezentas abundecon de muskoj kiuj kovras grundon kaj vegetaĵaron; en tia okazo oni ankaŭ parolas pri muskarbaro. Muskaj arbaroj kutime disvolviĝas sur la eĝoj de montaroj, kie humideco enkondukita de alkroĉiĝantaj nuboj estas pli facile kaptata ^[1].

Disvastiĝo kaj klimato |

Depende de loka klimato, kiu estas influita de distanco al maro, elmetaĵo kaj latitudo; la altitudo varias ekde 500 m ĝis 4000 m super marnivelo. Tipe, estas relative mallarĝa altitudo-zono en kiu la atmosfera medio estas apta por nubarbara disvolviĝo. Tiu estas karakterizita de persista nebulo aŭ nuboj je vegetaĵara nivelo, rezultigante redukton de senpera sunradiado kaj do de vaporiĝ-transpiro. Ene de nubarbaroj, multe da precipitaĵo estas en formo de nebula gutado, kie nebulo kondensas sur arbofolioj kaj poste gutas al grundon suben. Tropikaj nubarbaroj etendiĝas ekde latitudoj de 23°N ĝis 25°S kaj troviĝas en relative mallarĝa altitudo-zono kun speciala atmosfera medio kiu estas karakterizita je vegetaĵara nivelo ^[2]. Jara precipitaĵo povas varii ekde 500 ĝis 10 000 mm/jare kaj averaĝa temperaturo inter 8 ĝis 20 °C ^[3].

La difino de nubarbaro povas esti ambigua, ĉar ĝi ne estas universale uzata. Multaj nacioj preferas terminojn kiel Afromontanan arbaron, kaj alt-montaran pluvarbaron, aŭ pli lokajn terminojn kiel la boliviajn jungaojn, kaj la laŭrisilvojn de la Makaroneziaj Insuloj ^[4][5] kaj laŭokaze subtropikaj kaj eĉ mezvarmaj arbaroj in kiuj similaj meteologiaj okazas, estas konsiderataj kiel nubarbaroj.

Nur 1% de la arbaroj estas nubarbaroj ^[6].

Gravaj areoj de nubarbaro troviĝas en Centra kaj Sudameriko, Orienta kaj Centra Afriko, Indonezio, Malajzio, en Filipinoj, Papuo-Novgvineo kaj en Karibujo ( vidu sekvantan liston kaj nubarbaro )

Tropikaj kaj subtropikaj nubarbaroj ekzistas en jenaj landoj :

• Angolo


• Arĝentino


• Aŭstralio


• Bangladeŝo


• Barato


• Belizo


• Birmo


• 
  Bolivio ^[7]
  


• Brazilo


• 
  Brunejo ^[8]
  


• Burundo


• Domingo


• 
  Ekvadoro ^[9]
  


• Kamboĝo


• 
  Kameruno ^[10]
  


• Salvadoro


• Fiĝio


• Gabono


• Gvatemalo


• 
  Gujano (Pakarajma-Montaro)


• Honduro


• 
  Indonezio ^[11]
  


• 
  Jamajko (Nacia Parko de Blue kaj John Crow Montaroj)^[12]
  


• Kenjo


• Kolombio


• Kostariko


• Kongo Kinŝasa


• 
  Reunio (Francujo) ^[13]
  


• Madagaskaro


• 
  Malajzio ^[11]
  


• 
  Meksiko ^[14]
  


• Federacio de Mikronezio


• Mozambiko


• Nikaragvo


• Omano


• Pakistano


• Panamo


• Papuo-Novgvineo


• Peruo


• 
  Filipinoj ^[15]
  


• Ruando


• 
  Samoo kaj Usona Samoo ^[16]
  


• Srilanko


• Tanzanio


• Trinidado kaj Tobago


• 
  Havajo, Porto-Riko (Usono)


• 
  Venezuelo ^[17]
  


• Vjetnamujo

Mezvarmaj nubarbaroj |

Kvankam ne universale agnoskitaj kiel nubarbaroj, pluraj arbaroj en mezvarmaj regionoj havas fortajn similicojn kun tropikaj nubarbaroj. Mezvarmaj nubarbaroj troviĝas en :

• 
  Acoroj kaj Madejro (Portugalujo)


• 
  Arĝentino - Katamarkio kaj Tukumano


• 
  Aŭstralio – Nacia Parko de Lamington (Kvinslando)


• 
  Ĉilio (Nacia Parko: Arbaro de Frato-Ĥorge ^[18])


• 
  Ĉinujo - Junano, montaroj de suda kaj orienta Ĉinujo


• 
  Japanujo – partoj de Jakuŝimo-Insulo


• 
  Kanarioj (Hispanujo ^[19])


• 
  Meksiko (insulo Guadalupe)


• 
  Novzelando - partoj de Fjordlando, Taranaki-Monto kaj Kargil-Monto, apud Dunedin


• Sud-Afriko


• Tajvano

Karakterizoj |

Kompare kun pli malaltaĵaj tropikaj humidaj arbaroj, nubarbaroj prezentas pli reduktitan arboaltecon, kombinita kun plialtiĝita arbarera denseco ^[20] kaj ĝenerale pli malalta diverseco de lignaj plantoj ^[21]. Arboj en tiuj regionoj ĝenerale estas pli mallongaj kaj pli arbedecaj ol ĉe pli malaltaj altitudoj, ofte kun kriplaj trunkoj kaj branĉoj, konstituante kompaktajn arbokronojn. Siaj folioj estiĝas pli malgrandaj, pli dikaj kaj pli malmolaj laŭ pligrandiĝanta altitudo ^[22]. La granda humideco favoras la disvolviĝon de granda biomaso kaj biodiverseco de epifitoj, precipe briofitoj, likenoj, filikoj (inkluzive de Hymenophyllaceae ), Bromelaceae kaj orkidacoj ^[23]. La nombro de endemiaj plantoj povas esti tre granda ^[6].

Grava karakterizo de nubarbaroj estas ke la arbokronoj povas kapti la vente antaŭenpelitan nubhumidecon, parton de kio gutas grunden. Tiu ĉi nuba akvo estas horizontale aŭ okulte cedata precipitaĵo (ĉar ĝi ne estas registrita per kutima pluva mezurado), kaj povas grave kontribui al akvocirkulado ^[24]. Kaŭze de la granda grunda akvoentenaĵo, la reduktita sunradiado kaj la eta rapideco de malkomponiĝado al mineraloj, la grunda acideco estas tre granda ^[25], kun moro ^[26] (krudhumo ) kaj torfo ofte formiĝantaj en la supra grundotavolo ^[24].

Stadtmüller (1987) diferencigas du ĝeneralajn tipojn de tropikaj montaraj nubarbaroj :

• Areoj kun alta jara precipitaĵo kaŭze de ripete nuba kovraĵo kombinite kun forta kaj kelkfoje persista orografia pluvo; tiaj arbaroj havas percepteblajn kanopeajn tavolojn, pli grandan nombron de epifitoj kaj dikan torfan tavolon kiu havas grandan enmagazenigan kapaciton por akvo kaj kontrolo de defluilo.


• En pli sekaj areoj kun ĉefe sezona pluvo, akvo el nuboj povas kontribui laŭ granda proporcio de la jara precipitaĵo.

Graveco de nubarbaroj |

• 
  Akvokolekta funkcio. Kaŭze de nuba pluvo strategio la efektiva precipitaĵo povas esti duoblegita en sekaj sezonoj kaj plialtigas la pluvon kun ĉirkaŭ 10 pocentoj ^[5][27]. Eksperimentoj de Costin and Wimbush (1961) montris ke la arbaj kanopeoj de ne-nubarbaroj kaptas kaj elvaporigas 20 pocentojn pli da precipitaĵo ol nubarbaroj, kiu signifas perdon al terena komponanto de la akvocirkulado.


• 
  Vegetaĵaro. Tropikaj montaraj nubarbaroj ne estas tiel specio-riĉaj kiel tropikaj malaltaĵaj arbaroj sed ili liveras la biotopojn por multaj specioj kiuj estas trovataj nenie aliloke.^[5][28] Ekzemple, Pico da Neblina, nube kovrita montaro en la sudo de Venezuelo, limtuŝante Brazilon, hejmigas multajn arbustojn, orkideojn kaj karnovorajn plantojn kiuj estas endemiaj al tiu sola monto ^[28].


• 
  Faŭno. La endemiismo estas tre altgrada. En Peruo, pli ol triono el la 270 endemiaj birdoj, mamuloj kaj ranoj troviĝas en nubarbaroj.^[28] Unu el la plej bone konataj nobarbaraj mamuloj estas Monta gorilo ( Gorilla g. beringei ). Multaj el tiuj endemiaj bestioj ludas gravan rolon pri semodisvastigado kaj arbara dinamismo en tiuj ekosistemoj ^[24].

Nuntempa situacio |

Disvastiĝo de la nubarbaroj en la mondo.

En 1970, la origina arealo de nubarbaroj sumiĝis je proksimume 50 milionoj da hektaroj. Alkresko de la loĝantaro, malriĉeco kaj nekontrolita tereno-uzado estas kontribuintaj al perdo de nubarbaroj. La Monda Arbara Inspekto en 1990 konstatis ke 1,1 % de tropika montaraj kaj altaĵaj arbaroj estis perditaj ĉiujare, kiu estis pli granda ol iu ajn aliaj tropikaj arbaroj.^[28] En Kolombio, unu el la landoj kun la plej granda areo de nubarbaroj, nur restas 10-20% de la originaj nubarbaraj kovraĵoj ^[6]. Signifaj areoj estis ŝanĝitaj al plantejoj, aŭ por uzado en agrikulturo kaj paŝtado. Gravaj kulturoj en montaraj arbaraj zonoj estas teo- kaj kafoproduktado, sed ankaŭ arbarekspluatado de apartaj specioj kiel podokarpo ŝanĝigas la arbaran strukturon ^[24].

Nuntempe, triono de ĉiuj nubarbaroj estas protektataj ^[29].

Influo de klimata ŝanĝo sur nubarbaroj |

Kaŭze de sia delikata dependeco de loka klimato, nubarbaroj forte estos influitaj de monda klimata ŝanĝo. Iom da klimataj modeloj sugestas ke malalt-altituda nubeco estos reduktita. Tiu signifas ke la optimuma klimato por multaj nubarbaraj biotopoj troviĝos nur ĉe ĉiam plialtiĝantaj altitudoj ^[30]. Ligita al redukto de nuba humideco kaj pligrandiĝanta temperaturo, la akvocirkulado ŝanĝiĝos kun la konsekveco ke la sistemo sekiĝos ^[31]. Tiu povas rezultigi velkigadon kaj morton de epifitoj, kiuj bezonas altan humidecon ^[32]Ranoj kaj lacertuloj tre verŝajne suferos pro pligrandiĝanda trosekeco ^[31]. Plie, klimataj ŝanĝoj povas rezultigi pli grandan nombron de uraganoj, kiuj povas damaĝi montarajn tropikajn nubarbarojn. Certe la konsekvencoj de klimata ŝanĝo estos perdo de biodiverseco, altitudaj forŝoviĝoj de speciaj arealoj kaj komunumaj malordigadoj kaj, en iuj areoj, kompleta neniigo de nubarbaroj ^[32].

Referencoj |

Vidu ankaŭ |

• Montano (ekologio)

Bibliografio |

Portalo pri Biologio

• 
  angle Bruijnzeel, L.A., Hamilton, L.S., 2000, Decision Time For Cloud Forests, Water-Related Issues And Problems Of The Humid Tropics And Other Warm Humid Regions- IHP Humid Tropics Programme Series No.13


• 
  angle Foster, P., 2001, The potential negative impacts of global climate change on tropical montane cloud forests, Elsevier Science/ Earth-Science Review* Bubb, P., May, I., Miles, L., Sayer, J., 2004, Cloud Forest Agenda, UNEP-WCMC, Cambridge, UK, http://www.unep.wcmc.org/resouces/publicashions/UNEP_WCMC_bio_series/20.htm
  


• 
  angle García-Santos, G., Marzol, M. V., and Aschan, G. (2004) Water dynamics in a laurel montane cloud forest in the Garajonay National Park (Canary Islands, Spain), Hydrol. Earth Syst. Sci., 8, 1065-1075. http://www.hydrol-earth-syst-sci.net/8/1065/2004/hess-8-1065-2004.html
  


• 
  angle Häger, A., 2006, Einfluss von Klima und Topographie auf Struktur, Zusammensetzung und Dynamik eines tropischen Wolkenwaldes in Monteverde, Costa Rica, Göttingen: Disssertation Georg August Universität Göttingen


• 
  angle García-Santos, G. (2007). An eco-hydrological and soils study in a montane cloud forest in the National Park of Garajonay, La Gomera (Canary Islands, Spain). PhD Dissertation, Amsterdam: VU University. http://dare.ubvu.vu.nl/handle/1871/12697
  


• 
  angle García-Santos, G., Bruijnzeel, L.A. and Dolman, A.J. (2009). Modelling canopy conductance under wet and dry conditions in a subtropical cloud forest. Journal Agricultural and Forest Meteorology, 149 (10), 1565-1572 doi:10.1016/j.agrformet.2009.03.008

Eksteraj ligiloj |

• 
  angle Laurisilva Montane Cloud Forest in the National Park of Garajonay, Canary Islands
  


• 
  angle Monteverde Costa Rica Cloud Forest
  


• 
  angle Tropical Montane Cloud Forest Initiative
  


• 
  angle Nacia Geografia Societo 2001 : "Cloud Forests Fading in the Mist, Their Treasures Little Known"
  


• 
  angle An Ecological Reserve in the Cloud Forest of Mindo Ecuador
  


• 
  angle St. Elena and Rara Avis, Costa Rica - Video
  


• 
  angle Tropical hydrology and cloud forests project
  


• 
  angle Hydrology of tropical cloud forests project
  


• 
  angle Cloud Forest Video - Rara Avis CR